s

Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu Ertuğrul oğlu Osman Gazi, ilk Osmanlı padişahı olup 600 yıl hüküm süren İmparatorluğu kendisinden sonra gelen 35 Sultan padişahlık yapmıştır.

Aslında Osmanlı imparatorluğunun kuruluş günü yani İstiklal-i Osmânî ismi 20. yüzyıldan itibaren göz önüne çıkmıştır. Kuruluş tarihi fikri Osmanlı'nın batılılaşma akımının bir eserdir. Çünkü o devirde Tüm Avrupa hanedanları, Osmanlı'dan ayrılan son Balkan devletleri için bir kuruluş günü belirlenmiş ve bu gün bayram olarak kutlanmıştır.
Bu sebepten o dönemde Osmanlı imparatorluğunun kuruluş günü Fikri ortaya atılmış ve 20. yüzyılda Aşık Paşazade, Neşri, Ruhi, Oruç gibi önemli Osmanlı tarihçileri ve eserleri incelenerek 1299 yılı Osmanlı'nın kuruluşu olarak kayıtlara geçmiştir. 

2. Meşrutiyetin kabulünden sonra 30 Kasım 1909 yılında, topluma Osmanlı tarihi hakkında doğru bilgi vermek amacıyla ve halkta Tarih şuuru oluşturmak için, Tarih-i Osmanî Encümeni kurulur. Bu kurumun ilk faaliyetlerinden Biri, İstiklal-i Osmânî yani Osmanlı imparatorluğuna ne zaman bağımsızlık bir devlet haline geldiği sorusunun cevabını bulmak olmuştur. Bu sebepten tarihi Tarih-i Osmanî Encümeni de Efdaleddin beyi, bu konuyu araştırmakla görevlendirilir. 

Osmanlı'nın kuruluş günü ve dönemini en detaylı Ele alan Aşıkpaşazade ne yazık ki dönemi Fatih ve II. Beyazıt döneminde kaleme almıştır. Bundan yola çıkarak Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş günü Hicri 699 yılı tespit edilmiştir. Hicri 699 yılı, Miladi 28 Eylül 1299 günü başlayıp 18 Ağustos 1300 yılında biter. Bu döneme ait ilk rivayetler, Osman Gazi'nin oğlu Orhan Gazi'nin imamı İshak Fakîh'tir. İshak Fakîh'in oğlu Yahşi Fakîh, Yıldırım Beyazıt'a kadar Osmanlı tarihini yazmış, Aşıkpaşazade de onun kayıtlarından faydalanmıştır.

Aşıkpaşazade'ye göre Osmangazi, Hicri 699  yılında Bizans'a bağlı tekfurları bertaraf edip Bilecik ve Yenişehir'i fethedip Bizans sınırına dayanır. Aynı yıl Karacahisar'ı da etkisi altına alır. Hemen ardından kurduğu ülkeyi oğlu Orhan, kardeşi Gündüz ve diğer Alpler arasında örgütleyerek Bizans'ın en önemli şehirlerinden olan İznik üstüne akınlar başlar. 

Osmanlı'nın kuruluş günü yani İstiklal-i Osmânî için ileri sürülen deliller, Osman Gazi'nin Hicri 699 yani Miladi 1299 yılında Karacahisar'da hutbe okuttuğu, kendini bağımsız ilan ettiği ve bağımsızlığın İslami gerekleri olarak Kadı ve Hatip tayin ettiği noktaları bildirdiği, Aşık Paşazade tarafından aktarılmıştır. Efdaleddin Bey ve ondan sonra ki yazarlar tarafından Osmanlı'nın kuruluş tarihi ile ilgili öne sürdükleri deliller buna dayanmaktadır.

Yine Osmanlı'nın kuruluş tarihi gibi Osmanlı'nın hanedanının Kayı boyundan geldiği hususu da 1440 li yıllarda sahiplenilmiştir. Aşıkpaşazade, Osman Gazi'nin " Ben Gökalp oğlanıyım" dediğini aktarmıştır. Osmanlı'nın Hanedan soyunun Oğuz Kağan'ın torunu olan yani Gökalp'in oğlu Kayı Han'ın, Osmanlı hanedanının ataları olduğu hususu ilk olarak 2. Murat'ın döneminde Yazıcızade Ali'nin Tarih-i Al-i Selçuk isimli eserinde geçmiş olup Aşık Paşazade bunu yinelemiştir. Bazılarına göre iddiadır. Oğuzculuk Fatih Sultan Mehmet ve oğlu 2. Beyazıt tarafından benimsenmiş ve sürekli tekrarlanmıştır. Ayrıca Efdaleddin, Osmanlı İmparatorluğu'nu Selçuklu Devleti'nin varisi olarak algılamış olsa da Osman Gazi döneminde bunun söz konusu bile olmadığı tarihi gerçekler de görülmektedir.

Bazı tarihçiler ise 1299 yılında İnegöl'ün fethedilmesinin ardından Osmanlı'nın bağımsızlığını ilan ettiğini ileri sürerken, 1299 yılında Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılmasının ardından Osman Gazi'nin bağımsızlık ilan ettiği görüşünü savunulmaktadır. Bir kısım tarihçi ise yine 1299 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı 2. Gıyaseddin Mesud'un Osman Gazi'ye bayrak ve tabl gönderdiğini ve bu gönderdiği nişanelerin bir uç beyliği olan Osmanlı'ya sembolik olarak bağımsızlık verdiğini öne sürmektedirler.

Halil İnalcık'a göre ilk kez 1847 den itibaren yayınlanmaya başlanan Devlet Salnâmelerinde İstiklâl-i Osmânî tarihi 25 Şubat 1300 olarak geçse de bunun bir esası yani dayanağı yoktur. Yine ünlü tarihçi Halil İnalcık 2009'da yaptığı bir konuşmada, Osmanlı İmparatorluğu'nu beylikten devlet niteliğine geçişinin Bafeus Savaşı sonrasında 1302 tarihinde olduğunu söylemiştir.

Yararlanılan kaynaklar

Halil İnalcık Osmanlı tarihinde Efsaneler ve Gerçekler

Devlet salnameleri 6. Salname

Wikipedia