Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu Ertuğrul oğlu
Osman Gazi, ilk Osmanlı padişahı olup 600 yıl hüküm süren
İmparatorluğu kendisinden sonra gelen 35 Sultan padişahlık yapmıştır.
Aslında Osmanlı imparatorluğunun kuruluş günü
yani İstiklal-i Osmânî ismi 20. yüzyıldan itibaren göz önüne
çıkmıştır. Kuruluş tarihi fikri Osmanlı'nın batılılaşma akımının bir eserdir.
Çünkü o devirde Tüm Avrupa hanedanları, Osmanlı'dan ayrılan son Balkan
devletleri için bir kuruluş günü belirlenmiş ve bu gün bayram olarak
kutlanmıştır.
Bu sebepten o dönemde
Osmanlı imparatorluğunun kuruluş günü Fikri ortaya atılmış ve 20. yüzyılda Aşık
Paşazade, Neşri, Ruhi, Oruç gibi önemli Osmanlı tarihçileri ve eserleri
incelenerek 1299 yılı Osmanlı'nın kuruluşu olarak kayıtlara
geçmiştir.
2. Meşrutiyetin kabulünden sonra 30 Kasım 1909
yılında, topluma Osmanlı tarihi hakkında doğru bilgi vermek amacıyla ve halkta
Tarih şuuru oluşturmak için, Tarih-i Osmanî Encümeni kurulur. Bu
kurumun ilk faaliyetlerinden Biri, İstiklal-i Osmânî yani Osmanlı
imparatorluğuna ne zaman bağımsızlık bir devlet haline geldiği sorusunun
cevabını bulmak olmuştur. Bu sebepten tarihi Tarih-i Osmanî Encümeni de
Efdaleddin beyi, bu konuyu araştırmakla görevlendirilir.
Osmanlı'nın kuruluş günü ve dönemini en detaylı Ele alan Aşıkpaşazade ne yazık ki dönemi Fatih ve II. Beyazıt döneminde kaleme almıştır. Bundan yola çıkarak Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş günü Hicri 699 yılı tespit edilmiştir. Hicri 699 yılı, Miladi 28 Eylül 1299 günü başlayıp 18 Ağustos 1300 yılında biter. Bu döneme ait ilk rivayetler, Osman Gazi'nin oğlu Orhan Gazi'nin imamı İshak Fakîh'tir. İshak Fakîh'in oğlu Yahşi Fakîh, Yıldırım Beyazıt'a kadar Osmanlı tarihini yazmış, Aşıkpaşazade de onun kayıtlarından faydalanmıştır.
Aşıkpaşazade'ye göre Osmangazi, Hicri 699 yılında
Bizans'a bağlı tekfurları bertaraf edip Bilecik ve Yenişehir'i fethedip Bizans
sınırına dayanır. Aynı yıl Karacahisar'ı da etkisi altına alır. Hemen ardından
kurduğu ülkeyi oğlu Orhan, kardeşi Gündüz ve diğer Alpler arasında örgütleyerek
Bizans'ın en önemli şehirlerinden olan İznik üstüne akınlar başlar.
Osmanlı'nın kuruluş günü yani
İstiklal-i Osmânî için ileri sürülen deliller, Osman Gazi'nin
Hicri 699 yani Miladi 1299 yılında Karacahisar'da hutbe okuttuğu, kendini
bağımsız ilan ettiği ve bağımsızlığın İslami gerekleri olarak Kadı ve Hatip
tayin ettiği noktaları bildirdiği, Aşık Paşazade tarafından aktarılmıştır.
Efdaleddin Bey ve ondan sonra ki yazarlar tarafından Osmanlı'nın kuruluş
tarihi ile ilgili öne sürdükleri deliller buna dayanmaktadır.
Yine
Osmanlı'nın kuruluş tarihi gibi Osmanlı'nın hanedanının Kayı boyundan geldiği
hususu da 1440 li yıllarda sahiplenilmiştir. Aşıkpaşazade, Osman
Gazi'nin " Ben Gökalp oğlanıyım" dediğini aktarmıştır. Osmanlı'nın
Hanedan soyunun Oğuz Kağan'ın torunu olan yani Gökalp'in oğlu Kayı Han'ın,
Osmanlı hanedanının ataları olduğu hususu ilk olarak 2. Murat'ın döneminde Yazıcızade Ali'nin Tarih-i Al-i Selçuk
isimli eserinde geçmiş olup Aşık Paşazade bunu yinelemiştir. Bazılarına
göre iddiadır. Oğuzculuk Fatih Sultan Mehmet ve oğlu 2.
Beyazıt tarafından benimsenmiş ve sürekli tekrarlanmıştır. Ayrıca Efdaleddin, Osmanlı İmparatorluğu'nu Selçuklu Devleti'nin varisi olarak
algılamış olsa da Osman Gazi döneminde bunun söz konusu bile
olmadığı tarihi gerçekler de görülmektedir.
Bazı
tarihçiler ise 1299 yılında İnegöl'ün fethedilmesinin ardından Osmanlı'nın
bağımsızlığını ilan ettiğini ileri sürerken, 1299 yılında Anadolu
Selçuklu Devletinin yıkılmasının ardından Osman Gazi'nin bağımsızlık ilan ettiği
görüşünü savunulmaktadır. Bir kısım tarihçi ise yine 1299 yılında Anadolu
Selçuklu Sultanı 2. Gıyaseddin Mesud'un Osman Gazi'ye bayrak ve tabl
gönderdiğini ve bu gönderdiği nişanelerin bir uç beyliği olan Osmanlı'ya
sembolik olarak bağımsızlık verdiğini öne sürmektedirler.
Halil İnalcık'a göre ilk kez 1847 den itibaren
yayınlanmaya başlanan Devlet Salnâmelerinde İstiklâl-i Osmânî
tarihi 25 Şubat 1300 olarak geçse de bunun bir esası yani dayanağı
yoktur. Yine ünlü tarihçi Halil İnalcık 2009'da yaptığı bir konuşmada, Osmanlı
İmparatorluğu'nu beylikten devlet niteliğine geçişinin Bafeus Savaşı sonrasında 1302 tarihinde olduğunu
söylemiştir.
Yararlanılan kaynaklar
Halil İnalcık Osmanlı tarihinde Efsaneler ve Gerçekler
Devlet salnameleri 6. Salname
Wikipedia
0 Yorumlar