Preveze Deniz Zaferi Nasıl Kazanıldı

 

Tarih boyunca bazı hükümdarlar ve komutanlar arasında geçen savaşlar, unutulmaz mücadelelere ve tarihin seyrinin baştan değişmesine sebep olmuştur. XVI. Yüzyılda Andrea Doria ve Barbaros Hayrettin Paşa arasındaki gerçekleşen bu unutulmaz mücadelenin yaşandığı Preveze Deniz Muharebesi, tarihi kökten değiştiren ve Akdeniz'in Osmanlı üstünlüğüyle ele geçirilmesini sağlayan, Akdeniz'in Türk denizi olarak tarih sayfasına yazılmasına sebep olan önemli bir deniz savaşıdır.

Andrea Doria, Ceneviz Devleti'ne bağlı ünlü bir donanma komutanı idi. Cenevizliler  XIII. yüzyıldan itibaren Karadeniz ve Akdeniz'de kurdukları koloniler ile yükselişe geçmiş ve önemli bir ticaret devleti haline gelmişlerdir. Cenevizliler ticari faaliyetleri için Osmanlı'nın kuruluş döneminden itibaren iyi ilişkiler geliştirmiş, hatta Papanın reddetmesine rağmen II. Murat komutasındaki Osmanlı ordusunu Çanakkale boğazından Avrupa'ya geçirmişlerdir. Cenevizliler ile Venedik arasında üstünlük ve Ticaret konusunda yoğun çatışmalar yaşansa da Cenevizlilerin Osmanlıya olan iyi tutumu, Fatih Sultan Mehmet'in Bizans Devleti'ne son vermesi ile birlikte azalma yönüne gitmiştir.

Osmanlı İmparatorluğunun, Cenevizlilerin aktif olarak ticaret yaptığı Karadeniz'in tamamını ele geçirmesi üzerine, doğudaki ticari faaliyetleri büyük ölçüde sekteye uğrasa da Cenevizliler donanma açısından Avrupa'nın en büyük donanmaları arasında yer almakta ve yetenekli Denizciler yetiştirmekteydi.

Andrea Doria, Fransa kralının hizmetinde Ceneviz de donanma komutanı olarak çalıştığı dönemde, 1512 yılında Barbaros Hayrettin Paşa ile ilk defa karşı karşıya gelmiştir. Barbaros Hayrettin Paşa, Akdeniz'de korkulan bir Türk denizcisi olarak bilinmektedir. Cezayir'i ele geçirmesiyle birlikte Osmanlı hizmetine girmiş, ancak daha öncesine kadar korsancılık faaliyetlerinde bulunmuştur. 

Barbaros Hayrettin Paşa, 1512 yılında Cenevizli önemli bir ailenin gemisini ele geçirmesi üzerine, o dönem dev gemilere sahip olan Andrea Doria, Barbaros'un üzerine gönderilmiş. Kardeşi Oruç Reis ile birlikte Tunus ve Cezayir'de Cenevizlilerin başına bela olan Barbaros Hayrettin Paşa'yı Tunus'tan kazımak için görevlendirilen Andrea Doria, senatodan aldığı yetki ve donanma gücü ile Barbaros Hayrettin Paşa karşısında ki daha ilk karşılaşmada galibiyeti ele geçirmiştir. Bu kısa süren çatışma sonucunda Barbaros Hayrettin Paşa karaya çıkarak bölgeden uzaklaşmış ve ardından Andrea Doria ününe ün katmıştır. Bu sayede 1513 yılında Andrea Doria, Ceneviz donanması kaptanlığına yükseltilmiştir.

Barbaros Hayrettin Paşa, Cerbe Adası'na yerleşmiş ve her şeye baştan başlamıştır. Barbaros daha sonraki yıllarda Cezayir'i ele geçirmiş ve Oruç Reis, Cezayir sultanı ilan edilmiştir. İki kardeş daha sonra Yavuz Sultan Selim'e elde ettikleri ganimetten pay göndererek, Osmanlı padişahının desteğini arkasına almışlardır. 1517 yılında Oruç Reis'in İspanyollar tarafından şehit edilmesinin ardından Barbaros, Osmanlı İmparatorluğu ve Yavuz Sultan Selim ile ilişkilerini daha sıkı tutmuş, Yavuz Sultan Selim'den desteğini istemiştir. Bu sırada Andrea Doria tekrar Barbarossa (Barbaros Hayrettin Paşa'ya Muhtemelen sakallarından dolayı Avrupalılar tarafından Kızıl sakal lakabı takılmıştır) saldırsa da başarılı olamamıştır.

1531 yılında Andrea Doria, Cezayir'de  hakimiyetini pekiştiren Barbarossa'ya (Barbaros Hayrettin Paşa) tekrar saldırsa da ağır bir yenilgi alarak geri çekilmek zorunda kalmıştır. 

Yavuz Sultan Selim'in ölümünün ardından tahta geçen Kanuni Sultan Süleyman, Akdeniz'deki donanma gücüne ağırlık vermiştir. Andrea Doria'nın Kutsal Roma Germen ve aynı zamanda İspanya kralı Şarlken'in hizmetine girmesinin ardından, Barbaros ve Kanuni'nin düşmanları ortak olmuş oldu. Kanuni Sultan Süleyman Avrupa'da bir Haçlı donanmasının oluşacağı yönündeki aldığı sinyaller üzerine, Barbaros Hayrettin Paşa'yı 1534 yılında İstanbul'a davet etmiş ve onu Kaptanı Deryalığa getirmiştir.

Preveze Deniz Savaşı Kimlerle Yapıldı

1538 yılında Barbaros Hayrettin Paşa artık Osmanlı sancağı altında, Akdeniz'de oldukça etkili bir donanma sahibi olmuş ve böylece Türklerin Akdeniz'deki egemenliği artmıştır. Akdeniz' de ki gelişmelerden rahatsız olan Şarlken ve Papa III. Paul'un girişimleri ile bir Haçlı donanması toplanır ve Komutanlığına Andrea Doria getirilmiştir. Toplanan Haçlı donanmasına Venedik, Papalık, Portekiz, Malta ve kutsal Roma imparatoru Şarlken'in yani İspanya donanması katılmaktaydı.

Osmanlı donanmasının başında ise Barbaros Hayrettin Paşa bulunuyordu. Doria, Osmanlı donanmasının peşine düşerek Doğu Akdeniz'e açılırken, Barbaros Hayrettin Paşa'da Girit seferinde ardından batıya doğru yönelmiştir.

Preveze Deniz Savaşı donanma güçleri; Haçlı donanmasının kaynaklarda 200 ile 300 gemisinin ve yaklaşık 60.000 askerinin olduğu, buna karşılık Osmanlı'nın 122 adet gemi ve 12000 Levent (denizci asker) sahip olduğu geçmektedir. Ayrıca teknoloji ve ateş gücü açısından Haçlı donanması, Osmanlı donanması karşısında büyük bir üstünlüğe sahiptir. Ancak Buna karşın Barbaros Hayrettin Paşa, uyguladığı muhteşem savaş stratejisi sayesinde bu güçlü donanmayı yenmeyi başarabilmiştir.

Barbaros, Haçlı donanmasını açık deniz yerine, Preveze Kalesi'nin (Kuzeybatı Yunanistan) içinde yer aldığı Narda Körfezi'nde demirleyerek karşılamayı tercih etmiştir. Barbaros Hayrettin Paşa, arka tarafını körfezin kara kısmına dayamış ve yine Narda körfezinin Kara kısmı Osmanlı kontrolü altında olduğundan böylece güvenli bir bölge oluşmuştur. Osmanlı donanmasının Bu ince savaş stratejisi Andrea Doria'yı şaşkına çevirmiş, ilk etapta Narda körfezine karadan asker çıkararak Osmanlı donanmasını iki ateş arasında bırakmayı düşünse de Preveze Kalesi'nin uzun süre dayanma riski sebebiyle bu plandan vazgeçilmiştir. Ardından 27 Eylül 1538 gününü 28 Eylül'de bağlayan gece Andrea Doria 30 mil kadar güneye doğru hareketle, İnebahtı'ya saldırıp Barbaros Hayrettin'i buraya çekme düşüncesine girmiştir.

Bazı kaynaklara göre ise de Andrea Doria, Barbaros Hayrettin Paşayı savaşmaya zorlamak için Çanakkale Boğazından geçerek İstanbul'a gitmeyi, başkenti düşürmeyi hedeflemiş gibi yaparak yönünü batıya çevirmiştir. 

Doğuya yönelmesinin ardından Barbaros Hayrettin Paşa'nın peşinden geleceğini ve açık denizde onu yeneceğini düşünmüştür. Ancak 28 Eylül 1538 günü sabah Şafak sökerken Preveze açıklarında Ayamavra Adası önünde Barbaros Hayrettin Paşa donanmasını hilal şeklinde dizmiş, Merkezi kendi almış sağ kanat Salih Reis, sol kanat Salih Reis olacak şekilde donanmasını sıralanmıştır. Doria, Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasını, Preveze açıklarında karşısında görünce şaşkına uğramıştır. Doria böyle cesur bir saldırı beklemiyordu ve şok saldırı karşısında oldukça kısa bir sürede hazırlık yapmak zorunda kalmıştır.

Barbaros Hayrettin Paşa, kendisinden oldukça güçlü Haçlı donanmasına karşı tek vücut olmuş ve ortak hareket eden gemileri ve leventleri sayesinde, karşı tarafın irtibat kopukluğu, tecrübesizliği ve doğal şartların yardımının etkisiyle Türk Denizcilik tarihinin en büyük Zaferi olan, Preveze Deniz Savaşı'nda  kazanan taraf olmuştur.

Kaynaklara göre Barbaros, hiçbir gemisini kaybetmeden 30 kadar Haçlı gemisini ele geçirmiş, 3 bin kadar Haçlı askeride esir almıştır. Andrea Doria'nın namını yerle bir etmiş ve Doria ile birlikte diğer Haçlı donanmasında yer alan devletlerinde Akdeniz'deki gücünü silmiştir. Doria bir daha Barbaros Hayrettin Paşa'nın karşısına çıkmaya cesaret edememiştir. 

Preveze Deniz Savaşı Hangi Padişah

Preveze, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Kazanılmış bir zaferdir. Bununla birlikte savaşın komutanı Barbaros Hayrettin Paşa,  Preveze Deniz Zaferini kazanan büyük Türk denizcisidir.

Kutsal Roma imparatoru Şarlken, Barbaros Hayrettin Paşa'ya Preveze Deniz zaferinden sonra rüşvet dahi teklif etmiştir. Barbaros Hayrettin Paşa kendi ifadesine göre Preveze Deniz Zaferi sırasında, Osmanlı gemilerinin aleyhine esen rüzgar, üzerine ayet yazdığı kağıtların Denize saçılmasıyla birlikte kesilmiştir.

Preveze Deniz Zaferi'nin kazanılmasında gemilerin farkı da önemli olmuştur. Haçlı donanması dev kalyon gemilerden oluşurken, bu gemilerin fazla mürettebat taşımaları ve güçlü olmasının yanı sıra en büyük dezavantajı da rüzgar ile hareket etmeleri oluyordu. Yani rüzgar çıktığında seri bir şekilde hareket edebiliyor, bununla birlikte rüzgar kesildiğinde ise adeta demir atmış gibi bu gemiler çakılıyordu. Osmanlı donanması ise çektiri isimli gemilerden oluşuyor ve manevra kabiliyeti yüksekti. Preveze Deniz Zaferi'nin kazanıldığı gün Gece saatlerinde rüzgarın bir anda kesilmesi ile Haçlı donanması hareketsiz duruma gelmiş, bu da Osmanlı'nın savaşı kazanmasında etkili bir faktör olmuştur. Andrea Doria, büyük kayıplar verdikten sonra gemisiyle gece karanlığından faydalanarak savaş alanından uzaklaşmıştır. Ayrıca Haçlı donanması içerisindeki çekişmeler ve (özellikle Ceneviz, Venedik çekişmesi) irtibat kopukluğu, Barbaros'un savaşı kazanmasında yardımcı olan bir diğer önemli durumdur.

Preveze Deniz Zaferi'nin Sonuçları

Preveze Deniz Savaşı, kısaca Osmanlı'nın büyük bir hakimiyeti ile sonuçlanmıştır. Preveze Deniz Savaşı'nın ardından Akdeniz'deki üstünlük, Avrupalı devletlerden Osmanlı'ya geçmiş ve Akdeniz Türk denizi haline gelmiştir. Bu açıdan Preveze Deniz Savaşının önemi büyüktür.  Preveze Deniz Zaferi'nin ezici bir üstünlük ile kazanılmasının ardından, Akdeniz'de Osmanlı donanmasının karşısına çıkacak bir başka donanma kalmamıştır. Akdeniz'in Osmanlı hakimiyetine girmesi ile birlikte ticaret yolları güvene alınmış ve Kuzey Afrika topraklarına karşı yapılan, Avrupalıların tacizleri sona ermiştir. Aynı şekilde hak yolunun güvenliği de Preveze Deniz Zaferi'nin sonra sağlanmıştır.