Sultan 2. Murad’ın
Mustafa ismi ile ilgili ne sorun yaşadığına bakmadan önce gelin Osmanlı
İmparatorluğunun 5. Sultanı kudretli Murat kimmiş bir ona bakalım.
Sultan 2. Murat’ı hiç duymayanlar eminim Fatih Sultan Mehmet’i duymuştur. Sultan 2. Mehmet, İstanbul’un Fatihi ve İmparatorluğun belki de en başarılı padişahıdır. İşte Sultan II. Murat, Fatih Sultan Mehmet’in babasıdır. Sultan 2. Murat, Padişah Çelebi Mehmed’in oğlu olup 1. Mehmed yani Sultan Çelebi Mehmed, Yıldırım Bayezid’in Timur’a yenilmesinin ardından girilen Fetret devrinde bir nevi Osmanlı’nın dağılmasını engellemiş ve ülkede birliği kurduktan sonra vefat edince yerini oğlu Sultan 2. Murad’a bırakmıştır. Çelebi Mehmet, Fetret devrinde ülkeyi akıllıca hamleler uygulayarak birliği tekrar sağlaması sebebiyle, Osmanlı’nın 2. Kurucusu sayılmaktadır.
Sultan 2. Murad tahta çıktığında ülkenin kaderi pamuk ipliğine bağlıydı. Öyle ki babası Mehmet ölmeden “Oğlum Murat sancaktan (Amasya) Bursa’ya gelene kadar ölümümü gizleyin” diye vasiyet ettiği bilinir. Hatta ölümünden sonra na’şına ip bağlayıp canlı gösterilmeye çalışıldığı bile rivayetler arasındadır. Sultan Murat tahta çıktığında (25 Haziran 1421, 17 yaşındayken yeniçerinin desteğini de alarak tahta çıkmıştır.) hem Bizans hem Karamanoğlu, hem de diğer Balkan devletlerinin tehlikeleri vardı. En büyük tehlike ise aile içindeydi.
DÜZMECE MUSTAFA OLAYI
Murat tahta çıktığında Bizans elindeki kozu ortaya çıkardı. Yıldırım Bayezid’in kayıp çocuklarından şehzade Mustafa, Limni adasında Bizans tarafından tutuluyordu. Şehzade Mustafa Sultan Murad’ın amcası oluyor bu arada.
Bizans Mustafa’ya Gelibolu bölgesini kendilerine bırakmak koşulunu sunmuş ve destek sözü vermişti. Bizans yani Roma İmparatoru II. Manuel Palaiologos yeni Osmanlı Padişahı olarak Murat’ı değil, Mustafa’yı tanıyacağını ilan eder.
Mustafa bu arada boş durmamış İzmir beyi Cüneyt’i ikna ederek ordusuna katmıştır. Trakya bölgesinde diğer beyleri de ikna eden Mustafa Edirne civarlarına yerleşip üst kurar.
Sultan II. Murad bunun üzerine Sadrazam Bayezid idaresine verdiği orduyu amcası Mustafa’nın üzerine yollasa da yapılan Sazlıdere savaşında Mustafa galip gelir ve Cüneyd bey esir alınan Sadrazamın öldürülmesini tavsiye eder. Tavsiyeye uyan Mustafa, Sadrazamın kellesini uçurtur. Edirne’de padişahlık ilan eder ve adına hutbe okutup sikke bastırır.
Mustafa için işler harika gidiyordu. 12 bin kişilik bir ordu toplar! Artık durdurulamaz olduğunu düşünüyordu ve hedefi Başkenti Bursaydı. Bursa’yı fethetmek ve Murad’ı tahttan indirmek için ordusu ile harekete geçer ama Sultan Murat hiç boş durmuyordu.
Sultan 2. Murad propagandanın ne kadar etkili bir silah olduğunu anlamış olacak ki Mustafa ortaya çıkmasının hemen ardından ülkesinde onun aleyhine yoğun kara propaganda faaliyetlerine girişmişti. Osmanlı devletinde halka, Mustafa’nın Yıldırım Bayezid’in oğlu olmadığı haberi sürekli işleniyordu ve adı Düzmece Mustafa’ya çıkmıştır. Günümüzde dahi Mustafa’nın Yıldırım'ın gerçek oğlu olup olmadığı tartışılsa da doğruluğuna inanılmaktadır.
Mustafa atağa geçmeden de arka planda Sultan 2. Murad, Cüneyt beyi İzmir bölgesini vereceği konusunda ikna etmişti ki Mustafa bunu bilmiyordu. Mustafa’nın kurduğu ordu da Anadolu da savaşmak konusunda isteksizdi, Balkanlar daha cazip geliyordu.
Mustafa tüm bu olumsuzluklardan bir haber çıktığı seferde bir büyük hata yaptı. Kendisini Padişahlığa o kadar ısındırmış ve kontrol elinde sanıyordu ki Bizans’a “Gelibolu anlaşması iptal’ Her şey bende kalacak dedi. Bizans tabi ki seferde olan ordudan desteğini çekti. Ayrıca Foça podestası Giovanni Adorno, Manisa da bulunan şap madenlerinden kalan Osmanlı’ya olan borçlarının affı karşılığında, II. Murad’a asker ve gemi hazırlamayı söz verdi. Ceneviz yardımı II. Murad’ın kazanmasında oldukça önemlidir.
Mustafa Ulubat önlerinde yapılan savaşta Sultan 2. Murad’a yenildi ve bozguna uğrayarak Edirne’ye kaçtı. Sultan Murad peşinden gitti. Edirne’ye geldiğinde halk, Murad’a bağlılıklarını açıkladı. Mustafa Edirne hazinesini yanına alarak kaçıp yeni bir maceraya atılmak istese de Tunca vadisinde yakalandı ve kafası kale burcuna asılması ile macerası son buldu.(1422)
Sultan II. Murad amcasını
öldürüp tehlikeyi sonlandırmış ama siniri yatışmamıştır. Düzmece Mustafa’ya
destek olan Bizans’ı ortadan kaldırmak için İstanbul’a harekete geçer. Bizans bir
başka Mustafa oyunu ile Murad’ı daha da sinirlendirecektir.
KÜÇÜK MUSTAFA VAK’ASI
Bizans, İstanbul’un kuşatılması üzerine Sultan 2. Murad’ın kardeşi Mustafa’ya haber uçurur ve Murad’ın başına bir başka Mustafa belası çıkar. Germiyanoğluları ve Karamanoğlu beyliğinin desteğini de alan Küçük Mustafa, ordunun büyük bir kısmının İstanbul seferinde olmasını fırsat bilerek kurduğu yeni ordu ile Bursa’yı kuşatır ama başarılı olamaz. Bunun üzerine İznik’e girer ve şehri alır. İznik’te padişahlığını ilan eder.
Haberi alan Sultan II. Murad “Nedir bu benim Mustafalardan çektiğim” düşüncesi ile İstanbul kuşatmasını kaldırır ve İznik’e ordusu ile gelerek kendi kardeşi Mustafa’yı yakalatıp öldürür.
Amcası ve kardeşi olan Mustafalar ile yaşadığı iç isyanlar sebebiyle Sultan 2. Murad’ın ülkede yeni doğan çocuklara Mustafa ismini koymayı yasakladığı rivayet edilir.
Sultan 2. Murad daha
sonradan kardeşi Mustafa’ya yardım ettiği gerekçesi ile Germiyanoğlu,
Karamanoğlu ve Çandar oğlu beyliğini ortadan kaldırır.
1425 yılında ise
İzmir’e sefer düzenleyerek amcası Düzmece Mustafa olayında ona yardım eden
Cüneyd beyi yenerek onu ve tüm ailesini öldürtür.
Sultan 2. Murad devrinin önemli padişahlarındandır oldukça önemli işler yaptırmıştır. Kendi isteğiyle tahtı bırakmış tek Osmanlı padişahıdır. Buda güce tapmayan bir kişiliği olduğunu gösterir. Tabi tahtı bırakmasında Balkanlarda yaşadığı yenilgi ve çok sevdiği oğlu Alâeddin’in ölümünün üst üste gelmesinin verdiği üzüntüleri etkili olduğu söylenir. Zaten hayatını okuyanları depresyona sokabilecek derece olaylar yaşamıştır. Buna rağmen Sultan Murat zevke ve çalgıya oldukça düşkündü. Sarayı çevreden gelen çalgıcılarla dolup taşardı. Ama savaş söz konusun olduğunda her şeyi bırakırdı. Kendisi oldukça disiplinli bir kişilikti ve ordunun özellikle sefer yaptığı yerlerde borçlu kalmaması konusunda oldukça titizdi.
Saltanatı döneminde en çok eser yazdıran padişahlardan biri, hatta birincisidir. Sarayı onun döneminde ilim yuvasına dönmüştür. Türklüğe ve kayı boyuna oldukça önem veren bir padişah olduğunu da ekleyelim. Ancak bunun o dönem ki Moğol ve İran tehlikesi nedeniyle bölgedeki Türkmenleri yanına çekmek için uyguladığı düşünülmektedir. Osmanlı soyunun Kayı boyuna dayandığı onun döneminden itibaren tarihte yer almıştır. Yabancı dilde yazılan pek çok eseri Türkçe’ye çevirtmiştir.
Tüm bunlar göz önüne alındığında Fatih Sultan Mehmed’in İmparatorluğu inanılmaz yükseltmesi için harika bir zemini, Sultan 2. Murad’ın oluşturduğu rahatlıkla söylenebilir.
Yararlanılan Kaynaklar:
İslam Ansiklopedisi
Yorum Gönder