Padişah I. Mehmet, beşinci Osmanlı padişahıdır (1389?-1421). Babası I. Beyazıt, annesi Devletşah Valide Sultan’dır. Doğum tarihi net olmamakla birlikte, 1389’da Edirne'de doğmuştur.
Çelebi Mehmet, oldukça zorlu bir süreçte Osmanlı'nın başına gelmiştir. Daha doğrusu, padişah olana kadar geçen süre Osmanlı açısından oldukça kötü ve çekişmeli bir süreç olmuştur.
Şehzadeliğinde Amasya’da devlet yönetimini öğrenen Çelebi Mehmed (Çelebi, okumuş, eğitim almış manasına gelir), Amasya yöresinde kendisini gösterir ve Ankara Savaşı'na ordusuyla katılır. Artçı kolların başında olması sebebiyle savaştan en erken ve en az hasarla ayrılan olmuştur (1402).
Fetret Devri
Ankara Savaşı'nın yenilgisinin ardından Timur, bir süre Anadolu'da kalmış ve Osmanlı'nın elindeki beylikleri adeta yeniden diriltmiştir. Bu süreçte Osmanlı, Timur’un tabiiyetine girmiştir. Sultan I. Mehmed’e Tokat ve Amasya bölgesini veren Timur, Anadolu’dan ayrıldıktan sonra Yıldırım Bayezid’in oğulları arasında kıyasıya bir taht mücadelesi başlamıştır. Şehzadelerden Süleyman Edirne'de, İsa Bursa'da, Mehmet ise Amasya'da oturuyordu. 1403-1413 yılları arasında yaşanan Fetret Devri'nde Süleyman Çelebi, Bizanslılara Selanik'i geri vermiş ve Hristiyan devletlerle anlaşma yapmıştır. Çelebi Mehmet ile Süleyman Çelebi arasında kıyasıya bir taht kavgası başlar; Musa Çelebi de bu kavgaya dahil olur. 1406’da Mehmet ve Süleyman, ardından Süleyman ile Musa savaşır. Önce savaşı Süleyman kazansa da ertesi yıl yapılan savaşta Musa galip gelir ve İstanbul'u kuşatır. Çelebi Mehmet, 1413 yılında Çamurlu Derbent ve Vize savaşlarında Musa'yı yenerek Osmanlı mirasını kendi iktidarı etrafında toplanmayı başarır. Fetret devrini bitirmiştir.
Saltanatı
Tek başına 1413’ten itibaren hükümdar olduktan sonra Konya kuşatılır ve Hamidelini fetheder. Ardından Batı Anadolu'ya yönelir ve Timur’un aldığı İzmir'i ilhak eder. Bu sırada Venedikliler ile çatışma yaşanır ve ardından Bayezid’in oğullarından Mustafa, Rumeli'de ortaya çıkar (1418). Ankara Savaşı'nın üzerinden on sekiz yıl geçince ortaya çıkan Mustafa Çelebi, Teselya’da hükümdarlığını ilan ederek Bizans ile anlaşarak Gelibolu'daki Osmanlı donanmasını yakar. Sultan I. Mehmed, Edirne üzerine sefere çıkar ve bozguna uğrayan Mustafa Bizans’a sığınır. Bu süreçte Şeyh Bedrettin isyanı patlak verir ve yakalanarak idam edilir.
Ülke bu dönemde oldukça karışık olduğundan Balkanlar'da rahat durmaz. Eflak voyvodası bu karışıklıkları fırsat bilerek Silistre ve Deliorman'ı işgal eder. Çelebi Mehmet bu sırada Anadolu'da ilerlemeye girişmiştir. Karaman, Kırşehir, Niğde'yi Osmanlı sınırlarına dahil eder. Ardından Eflak voyvodasına karşı sefer açar.
Sultan I. Mehmed’in Ölümü
1421 yılında sürek avı sırasında attan düşünce inme iner ve Edirne'de vefat eder. Ölüm döşeğindeyken sadrazamlarına “Ben bu yataktan kalkamam, tez Murad’ı çağırın; yetişemezse ölümümü gizleyin, yoksa fitne çıkar” diye vasiyet eder. Sultan I. Mehmed aniden öldüğünde oğlu Murad, Amasya sancağındadır. Ayrıca o dönem çok sayıda varisin taht iddiası bulunmaktaydı; Düzmece Mustafa isyanı yeni bastırılmıştı. Çelebi Mehmed asıl ondan endişe ediyordu. Bu sebepten, şehzade Murad Amasya’dan Bursa’ya gelene kadar kırk iki gün kadar Sultan I. Mehmed’in ölümü gizlenmiştir. Bu süreçte gövdesine destek takılarak halka karşı canlı gibi gösterilmeye çalışıldığı rivayet edilir. Ölümü gizlenen ilk ve tek Osmanlı padişahıdır.
Cenazesi Edirne’den getirilerek Yeşil Türbe Bursa'ya defnedilir. Sultan I. Mehmed, fiziksel olarak en güçlü padişahlar arasındadır. Gençliğinde güreş tutmuş ve kiriş ustasıdır. Padişahlığında bizzat kendisi yirmi dört savaşa katılmış ve kırk iki civarında savaş yarası almıştır.
Çelebi Mehmet'in Osmanlı tarihi açısından önemi büyüktür. Fetret devrinde neredeyse yıkılma sürecine giren Osmanlı'yı taht kavgalarından galip çıkarmayı bilmiş, Osmanlı Devleti'nin Timur'a yenildikten sonra elinden çıkan toprakları geri almaya çalışmış ve devletin yeniden ayağa kalkmakta olduğunu ispatlamıştır. Dağılmakta olan imparatorluğu tekrar birleştirmesi sebebiyle Osmanlı’nın ikinci kurucusu olarak adlandırılır.
Yorum Gönder