Amerika’nın Bilinçaltından Atamadığı Savaş Vietnam Savaşı

 

Amerika Birleşik Devletlerinin yakın dönem tarihine damga vuran, travmalarını üzerinden atamadığı Vietnam savaşı, II. Dünya savaşından Sonra Uzakdoğu’daki Doğu-Batı yada Komünist-Anti Komünist rejimler arasında gerçekleşen ve yıkıcı etkileri çoğu yönden büyük olan önemli bir savaştır. Kayıtlara 2. Çindihini savaşı olarak da geçen Vietnam savaşı, resmi olarak ABD’nin 1965 yılında Kuzey Vietnam’a savaş açmasıyla başlayıp, 1973 yılına kadar 8 yıl sürse de aslında tüm tarafların bu ufak ülkede yoğun mücadelesi sonucunda yaklaşık 30 yıl sürmüş devasa bir savaştır.

Soğuk savaşın ilk sıcak çatışmasında yani Kore savaşında, ABD bir nevi istediğini almış ve Kore yarımadasının tamamında komünist rejimin yayılmasını engellemiştir. Kore adası bugün hala devam ettiği şekliyle Kuzey Kore ve Güney Kore olmak üzere ikiye bölünmüştür. Kuzey Kore’de komünist bir yönetim hakimken, Güney Kore ise ABD yanlısı ve batıya dönük refah düzeyi yüksek bir ülke konumuna gelmiştir.

ABD, aynı senaryoyu Vietnam’da da uygulayacağını düşünürken hiç beklemediği bir direniş ve varoluş mücadelesi ile karşılaşmıştır. Bu ufak ülke devasa bombalara ve etkili silahlara rağmen yılmamış, ABD destekli güçlere karşı Vietnam ormanlarını cehenneme çevirerek cevap vermiştir. 

Vietnam Savaşı Neden Çıktı 

Vietnam savaşının neden çıktığını anlamak için öncelikle, savaş başlamadan önce yaşanan II. Dünya savaşının hemen bitimine bakmak gerekir.

II. Dünya savaşı sırasında Japonya, Çindihini bölgesini hakimiyeti altına almış ve bölgeden çekildiğinde ise bölgeyi milliyetçi güçlere teslim etmiştir. Ancak bölgede Mao ve Stalin yanlısı ve destekçisi olan Komünist gruplar aktif şekilde mücadele eden birlikler bulunmaktaydı.

1945 yılında yani II. Dünya savaşının bitiminden sonra, Fransızlar tekrar eski sömürge topraklarına sahip olmak istese de bunu tam olarak gerçekleştirememişti. Vietnam, 1950 yılına kadar Fransa sömürgesi altında bir ülkeydi. 1950 yılının sonunda Vietnam Halk kurtuluş Cephesi, Fransa istilasına karşı Gerilla Hareketine başlamıştı. Amaçları Fransız boyunduruğundan kurtulmaktı.

Gerilla Hareketlerinde başarılı olsalar da ülke karışık durumdaydı. Kuzey Vietnam’ da Ho Chi Minh önderliğinde komünizm yanlısı Gerilla güçleri kontrolü elinde bulundururken, güneyde ise tamamıyla zıt görüşe sahip düşünce hakimdi. Ülkede artan karışıklıklar üzerine Birleşmiş Milletler bir karar alarak Vietnam’ ın Kuzey ve Güney Vietnam adıyla, iki ayrı bağımsız ülke olmasına karar verdi. Ancak iki yıl sonra, yani 1956 yılında ülkenin tekrar birleşmesi konusunda referandum yapılacaktı.

Ho Chi Minh

1954 yılından itibaren ABD, Güney Vietnam’ ı kendi politikaları şeklinde yönetilmesini ve artan Sovyet yayılımcılığını engellemek için askeri yardımlarda bulunmaya başladı. ABD, büyük askeri araçlar ve askeri danışmanlar adı altında, Vietnam’a asker göndermeye başladı. 1963 yılına gelindiğinde Güney Vietnam’da ki ABD’li askeri danışmanların sayısı 23 bin olmuştur.

Kuzey Vietnam birlikleri yani bilinen adıyla Vietkonglar, Ho Chi Minh  önderliğinde Vietnam’ın tümünde komünist rejimin hakim olmasını istediğinden, Güney Vietnam’a yönelik sabotaj ve şiddet eylemleri gerçekleştirmeye başladı. Vietnam’da sürekli istikrarsız hükumetler kuruluyor ve ülkede sürekli karışıklık hakim oluyordu. 

ABD Resmen Vietnam Savaşına Dahil Oluyor

1963 yılına gelindiğinde askerlerin darbe yapmasına ve hükumetin değiştirilmesine engel olamayan ABD, Vietnam’da sorunların büyümesine sebep oluyordu. Amerika’ nın bölgede ki yoğun askeri faaliyetleri nedeniyle, 1964 yılında yaşanan bir saldırı sonucu Vietnam toprakları, tarihin ender görülebileceği bir savaşa dönüşmüş oldu.

Tonkin körfezinde bulunan ABD Destroyerine, Kuzey Vietnam birlikleri tarafından atılan torpido yüzünden, ABD başkanı Johnson’un emri ile Şubat 1965 yılında büyük bir hava harekatı başlatıldı. Bu operasyonun adı Rolling Thunder idi. Ardından Johnson' un Kuzey Vietnam askeri üstlerinin de vurulması talimatıyla savaş resmen başlamıştı.

ABD, Vietnam savaşında ilk olarak Vietkongları yoğun bombardıman altına alarak güçlerini kıracağını ve bu sayede karadan ilerleyecek olan güney güçlerinin, ülkede kolayca hakimiyet kuracağını düşündüğü bir strateji uyguladı. Bu sayede verebileceği en az kayıp ile(kendi kaybı) savaş bitecekti. Ancak hesaba katmadıkları bir gerçek ile karşılaştılar. Vietnam halkının cesareti ve azmi !

Kuzey Vietnam birliklerinin üzerine yağan Napalm bombalarına karşı, gündüz kendi kazdıkları tünellere girip orada yaşıyorlar, gece bombardıman durunca ufacık tünellerden çıkarak elleri ile tekrar tünel kazmaya başlıyorlardı. Elleri ile kazdıkları tünellere Cu Chi adı verilmekte, günümüzde bu tüneller Vietnam’ a giden turistlerin uğrak noktasıdır.

Hava harekatının yeterli olmadığı anlayan ABD, acımasız bir yöntem geliştirerek bu kez Vietnam üzerine Kimyasal saldırı başlattı. Etkisi altına aldığı kişilerin genlerine kadar işleyen ve genetik bir bozukluk olarak, gelecek nesillere dek taşınan bu acımasız Kimyasal silah Portakal Gazıydı. ABD, Portakal Gazı ile tünellerde gizlenen Vietkonkluları öldürmek istese de aslında bu zehirli kimyasal silah daha çok masum Vietnamlı köylüleri etkilemiştir.

Her türlü hava saldırısına karşı dayanan Vietnam’ı hava saldırısı ile etkisi altına alamayacağını anlayan ABD, bu kez asker sevkıyatı ile işi karadan çözmeyi denedi. Kısım kısım yapılan yoğun sevkıyatlar ile Vietnam genelinde ki ABD askeri sayısı 500 bine dek ulaşmıştır.

Savaş çok çetin geçiyordu. Vietnam ormanları, ne için savaştıklarını dahi bilmeyen ABD askerleri için cehennem oluyordu. ABD saflarında çok sayıda asker kaybı yaşanmasıyla, ABD açısından savaş çok kötü gitmeye başlamıştı. Ancak bu sırada ABD yönetimi ve özellikle medya, savaşın kendi lehlerine doğru gittiğini, Vietnam topraklarında ilerleme kaydettiklerinin propagandasını yapıyordu.

Amerikan Askerleri ve Güney Vietnam birlikleri savaş boyunca, karşı güçlere karşı inanılmaz işkenceler ve acımasızlıklar uygulamıştır. Savaşan Vietnamlıları yıldırmak için esir aldıkları Vietnamlıları canlı canlı herkesin gözü önünde helikopterlerden aşağı atıyorlar, öldürdükleri kesik başlar ile hatıra fotoğrafı çektirmekte, daha sonra kuru kafaları çadırların ve tankların üzerine koyup acımasızlıklarını sergiliyorlardı.

Tüm bu olumsuzluklara karşın Vietnam birlikleri ABD ordusuna karşı yılmamış ve saldırıya devam etmiştir. 

ABD Direnci Şok Baskınla Kırılıyor 

21 Ocak 1968 yılında Kuzey birlikleri, Amerikan deniz üssüne sahte bir saldırı başlatarak, ABD birliklerinin dikkatini farklı bir yöne çekmeyi başardılar.

31 Ocak 1968 yılında yani Tet bayramı (Vietnam’da kutlanan yeni yıl bayramı) sırasında, Vietnam Halk kurtuluş Cephesi yani NLF güçleri 36. Bölge merkezine ve 5 adet şehre aynı anda saldırı başlattılar. Rakip kuvvetler bu ani saldırı karşısında direnç gösteremeyince Vietkonglar, Güney Vietnam’ ın başkenti Saigon’a kadar ve hatta ABD büyük elçiliğine bile girmişlerdir.

Karşı saldırıya geçen ABD güçleri yoğun bir geri dönüş ile 3 hafta sonra Hue şehri hariç tüm noktalardan Vietkongları temizlemeyi başarabilmişti.

Bu sürpriz saldırı, asıl hedefine ulaşmasa da kıvılcımı ateşlemişti. Savaş görüntülerinin dünya kamuoyuna ulaşması ile protestolar artmaya ve Başkan Johnson’a tepkiler büyümeye başladı. Özellikle ABD askerlerinin My Lai’de 300 Masum Vietnamlı köylüyü katletme görüntülerinin ortaya çıkması üzerine, Vietnam’da ki ABD ordusuna yönelik halk desteği neredeyse sona etmişti. Güneş balçıkla sıvanmıyordu artık, Johnson 1969 yılının Mart ayında bombardımanın durdurulması emrini vererek, Kasım 1968 yılı seçimlerinde aday olmayacağını açıkladı.

ABD Vietnam’dan Çekiliyor

Johnson’dan sonra seçilen Başkan Nixon, 1969 yılından itibaren Vietnam politikası adını verdiği siyaseti uygulayarak, savaşı en az zarar ile atlatmayı hayata geçirdi. Vietnamizasyon politikası, Vietnam’da bulunan ABD askerlerinin, parçalar halinde çekilmesi ve aynı zamanda Güney Vietnam ordusunun eğitilip silahlandırılmasını öngören bir politikaydı. Nixon, ABD saygınlığını koruyacak bir geri çekilme planı öngörmekteydi.

1969 yılında Vietnam’ın lideri Ho Chi Minh ölmüş, ancak yerine geçen Le Duan, savaşmaya devam ediyordu. ABD geri çekilme politikası gereği Paris’te Vietnam ile barış görüşmelerine başladı ve 4 yıl süren görüşmeler neticesinde 27 Ocak 1973 yılında imzalanan Paris antlaşması ile ABD ordusu yenilgiyi kabul ederek askerlerini Vietnam’dan geri çekti. Son ABD birlikleri Mart 1973’te Vietnam’dan çekilmiş ve ABD tarihinde ilk kez böyle bir travma yaşamıştı.

ABD' nin desteği 1973 yılından itibaren iyice azalmaya başlamış ve artık 1975 yılında tamamen bitmişti. Paris antlaşması ile Güney Vietnam’a kendi kaderini tayin hakkı tanınsa da Kuzey Vietnam birlikleri, Güney Vietnam’ın ateşkesi bozduğunu iddia ederek saldırıya geçti. 1975 Mart ayında başlayan saldırıların ardından, 21 Nisan' da Güney Vietnam devlet başkanı Nyugen Van Thieu, ülkeden kaçarak Tayvan’a sığında ve ABD‘yi suçladı. Sonuç olarak kısa bir süre içerisinde Başkent Saygon kuşatıldı. 29 Nisan 1975 tarihinde kameralara yansıyan görüntülerde görüleceği gibi insanların birbirlerini ezerek ABD büyük elçiliğinden helikopterlere binerek kaçıp uzaklaşmaya çalıştılar. 30 Nisan 1975 günü başkent Saygon, Vietkonglar tarafından ele geçirilmiş ve adı Ho Chi Minh City olarak değiştirilip başkenti ilan edilmiştir. 

Savaşın Ardından 

30 yılı aşkın süren savaşta, yaklaşık 5 milyon kişinin öldüğü tahmin edilmektedir. ABD‘ nin Vietnam’da kullandığı devasa etkilere sahip Napalm Bombası dünya kamuoyunda büyük tepkiler çekmiş ve Vietnam savaşı sonrasında kullanımı yasaklanmıştır.

Vietnam savaşının ardından bölgedeki ülkeleri tedirginlik kaplamış, çünkü pahalı ve etkili ABD ordusuna ait mühimmatlar Vietnam ordusuna geçmiştir.

Vietnam savaşı, ABD üzerinde oldukça yıkıcı etkiye sebep olmuştur. Yaklaşık 58 bin ABD askeri hayatını kaybetmiş ve ülkelerine dönen ABD askerleri, savaş travmasını atlatamadığından yaklaşık 50 bin civarında intihar vakası yaşanmıştır. Ayrıca orduda yoğun uyuşturucu ve alkol kullanımı yaşandığından etkileri savaş sonrasında da devam etmiştir. ABD politik olarak Vietnam savaşını kaybetmesinin ardından üzerinde ki  yenilgi ruhunu 1. Körfez savaşına dek atamamış ve ülke dışına asker gönderme konusunda tereddütlü davranmıştır. ABD halkı ve ordusu üzerinde Vietnam savaşının oluşturduğu yıkım, Hollywood filmlerinde de net olarak hissedilmektedir. Özellikle orduda yaşanan psikolojik yıkım ve devam eden etkilerini hissetmek ve Vietnam ile ilgili En iyi Hollywood filmlerinden birini izlemek isterseniz, Baba filmi serisinin yönetmeni Coppola’nın “Apocalypse Now” (Kıyamet 1979) filmini izlemenizi tavsiye ederiz.

Kuzey Vietnam’a karşı gönderilen askeri güce destek vermek amacıyla Avusturalya, Yeni Zelanda, Filipinler ve Kore gibi ülkeler asker göndermiştir.

Amerikan Ordusu Vietnam savaşı boyunca 5000 den fazla savaş köpeği kullanmıştır.

ABD savaş uçakları Vietnam savaşı süresince, Vietnam üzerine 2 milyon tondan daha fazla bomba yağdırmıştır.

Portakal Gazının Gelecek Kuşakları Etkilemesi İle Genetik Bozukluk ile Doğan Vietnamlı Çocuklar

ABD uçaklarının yağdırdığı Portakal Gazı, ilerleyen kuşakları da etkilemiştir. Vietnam’da savaşın ardından doğan çocuklarda genetik bozukluklar ve hastalıklar özellikle Portakal Gazının etkilerine bağlı olarak ortaya çıkmış ve bugün dahi etkisi görülmektedir.

Le Duc Tho

Nobel barış ödülünü reddeden ilk kişi, Vietnamlı Le Duc Tho’dur. Politikacı, komutan ve diplomat olan Le Duc Tho, Amerika ile Yapılan Paris Barış görüşmeleri sırasında, ABD ‘nin çekilmesi ile sonuçlanan süre içerisinde o dönem ABD dışişleri bakanı olan ve daha sonradan ABD başkanlığı yapacak Henry Kissenger ile birlikte yürüttüğü görüşmeler sebebiyle Nobel Barış Ödülüne layık görülmüş, Le Duc Tho Nobel Barış Ödülünü almayı reddederek ödülünü almaya gitmemiştir.

Güney Vietnam polis şefi Nguyen Ngoc Loan Vietkong İnfazı

Vietnam savaşına damga vuran bu fotoğraf 1 Şubat 1968 yılında, fotoğrafçı Eddie Adams tarafından çekilmiştir. Güney Vietnam polis şefi Nguyen Ngoc Loan, silahını Vietkonglu Guyan Van Lem’e doğrultmuş ve infaz etmeden önceki bu fotoğraf, Vietnam savaşının simgelerinden biri olmuştur.

Nguyen Ngoc Loan 1975 yılında, başkent Saygon’un düşmesinin ardından Amerika’ya kaçanların arasında yer almış ve daha sonra burada bir Pizzacı dükkanı açmıştır.

Vietnam bugün hala tek parça halinde komünist rejim ile yönetilmektedir.