Sultan I. Bayezid’e Yıldırım Lakabı Neden Verildi?

 

Sultan I. Bayezid 4. Osmanlı padişahıdır. 28 Ağustos 1389’da babası Sultan I. Murad’ın, I. Kosova Savaşında Sırp hain Miloş Obilic tarafından şehit edilmesi üzerine devlet erkanının kararıyla tahta çıkmıştır. Tahta çıktıktan sonra Anadolu ve Rumeli üzerine seferler düzenleyerek Osmanlı topraklarını genişlemiştir. İstanbul’u kuşatan ilk Osmanlı Padişahıdır. Ayrıca Anadolu’da Türk Birliğini Sağlamıştır.

Sultan I. Bayezid tarihte daha çok Yıldırım Bayezid lakabı ile anılmaktadır. Kendisine neden Yıldırım lakabı verildiği ile ilgili çeşitli rivayetler bulunmaktadır.

Sultan Bayezid’e Yıldırım lakabı verilmesinin sebeplerinden ilki, 1396 yılında Haçlılara karşı yapılan Niğbolu savaşında hiç kimsenin beklemediği bir anda, haçlılar tarafından kuşatılan kalenin kurtarılması için gelmesi ve savaş alanının en ön saflarında savaşarak, kendi askerlerinin dahi ona yetişememesi olarak gösterilir.

Bir başka tarihi iddia ise I. Kosova savaşında, Osmanlı ordusunun kaybetmeye başladığı sırada ordunun sol kanadından hızlıca ilerleyerek savaşın seyrini değiştirip galibiyette büyük rol oynaması sebebiyle Yıldırım lakabıalmıştır. Kosova savaşında Babası Sultan I. Murad öldürülünce, devlet erkanı hemen yeni padişah olarak Yıldırım Bayezid’i seçer. Bayezid’in ilk icraatı ise daha savaş yeni bitmişken ileride bir taht kavgası yaşanmaması için tahtın diğer varisi olan kardeşi şehzade Yakup’u öldürmek olmuştur. Avusturyalı tarihçi Hammer’e göre ona yıldırım lakabının, kardeşi Yakup’u hemen öldürmesi sebebiyle verilmiştir.

Ancak, 1386 yılında Sultan I. Murad’ın Karamanoğlu beyliğine karşı kazandığı zafer sonrası, Ahmet Celayir’e gönderdiği mektupta oğlu şehzade Bayezid için Yıldırım lakabını kullanmıştır. Yani bu sebepten Bayezid’in Yıldırım lakabını alması ile Niğbolu ve Kosova savaşlarının ilgisi yoktur. Hatta Necdet Sakaoğlu’nun Bu mülkün Sultanları adlı eserinde yer verdiğine göre aslında Yıldırım onun öz adıdır.

Tarihçi İbrahim Hakkı Uzunçarşılı Büyük Osmanlı Tarihi isimli müthiş eserinde, Sultan I. Bayezid’in 1386 yılında Osmanlı ile Karamanoğlu arasında yaşanan Frenk Yazısı Savaşında, ordunun sol kanadında büyük başarılar kazanması ve savaşın Osmanlı lehine sonuçlandırmasında etkili olması sebebiyle Yıldırım lakabı aldığını belirtmiştir. Sultan I. Murad’ın mektubu da dikkate alındığında, Sultan Bayezid’a Yıldırım lakabı verilmesinin bu savaşa dayandığı büyük olasılıktır.

XVII. Yüzyıl Osmanlı tarihçilerinden Bostanzade Yahya, I. Bayezid’in kibirli ve öfkeli olduğu için Yıldırım lakabı ile anıldığını, aynı dönem tarihçilerinden Münecimbaşı Ahmet dede ise Sultan Bayezid’in şiddeti ve kahramanlığı sebebiyle bu lakabı aldığını yazmıştır. Ancak bakıldığında Sultan I. Bayezid Yıldırım lakabını kullanmıştır. Buda onun yıldırım lakabını kullanmasının hoşuna gittiğini açıkça gösteren bir delildir. Bu sebepten olumsuz yönde yapılan tarihi yorumlara göre Sultan Bayezid kendisine kötü bir olay yada çağrışım sebebiyle verilen lakabı kullanmayacağı muhakkaktır. Bu sebepten Karamanoğlu ve Osmanlı arasında Konya Ovasında 1386 yılında yapılan savaşta, Osmanlı ordusunun sol kanadında bulunan sipahiler üzerinde yaptığı hızlı komutaya dayanarak, savaşta etkin rol oynaması sebebiyle yıldırım ünvanı aldığı hususu öne çıkmaktadır.

Dahası Yıldırım Bayezid savaşlar sırasında savaş alanlarına ordusunu götürmek için oldukça hızlı hareket eden bir padişahtır. Özellikle katıldığı savaşlarda ordusunun önünde bizzat yer almış iyi bir asker ve savaşçıdır. Ordusu ile çok hızlı hareket ederdi. Öyleki 1 sene içerisinde 7 defa ordusu ile Rumeli’den Anadolu’ya, Anadolu’dan Rumeli’ye geçtiği rivayet edilir ki bu o dönem için inanılmaz bir ordu hızıdır. Yani aldığı ünvana yaraşır bir padişahlık yapmıştır.

Aslında tarihi vesikalarda Sultan I. Bayezid’in lakabı Celaleddin olarak geçse de daha şehzadeliğinde aldığı Yıldırım ünvanı ile anılmaktadır. Rivayetler olsa da ortak nokta, ordusunu çok hızlı hareket ettirmesi ve savaşlardaki hızı ve kahramanlığı ile Yıldırım lakabı aldığı konusunda birlik bulunmaktadır. Yıldırım Bayezid’a Niğbolu savaşının ardından Abbasi Halifesi tarafından “Sultan-ı İklim-i Rum” yani Rum yöresi Sultanı ünvanı verilmiştir. Buda I. Bayezid’in Yıldırımdan başka kullandığı bir diğer önemli unvanı olmuştur.

Yıldırım Bayezid, Timur ile yaptığı Ankara savaşı sonucunda yenilmiş ve esir düşmüş, 8 Mart 1403 günü esaret altında bulunduğu Akşehir’de hayata gözlerini yummuştur. Ankara savaşının kaybedilmesinden sonra Osmanlı İmparatorluğunda Fetret devri olarak adlandırılan süreç başlamıştır. Osmanlı tarihinde savaş meydanında tahta çıkan ve savaş yenilgisi sebebiyle tahtan inen tek Osmanlı Padişahıdır.