Padişah IV. Mustafa (1779-1808) I. Abdülhamid'in Ayşe Sultan'dan
Doğan oğludur. 28 yaşında tahta çıkan IV. Mustafa, 29. Osmanlı padişahı, 108.
İslam Halifesidir.
Tahta çıktığında
yeniliklere karşı mıydı yoksa yeniliklere karşı bir grubun etkisiyle mı tahta
geçti bilinmemekte ancak 3. Selime padişahlığı sırasında aleyhtarlık ettiği
bilinmektedir. Oysa ki Sultan III. Selim kendisinden yaşça küçük olan kuzeni IV.
Mustafa’nın şehzadelik döneminde onunla fazlaca ilgilenmiş, eğitimine özel önem
göstermiştir. Kendisinden önceki şehzadelerin aksine sarayda özgür bir
şehzadelik dönemi geçirmiştir.
IV. Mustafa Kabakçı
Halil isyanı ile tahtan indirilen III. Selim’in yerine 28 yaşında tahta
çıkarılmıştır. (29 Mayıs 1807) Kabakçı Halil gibi isyankarların önemli yerlere
gelmesi ve Nizam-ı Cedid ordusunun dağıtılması gibi olaylar akabinde Osmanlı
merkezi idaresinde çöküş yaşanmıştır.
Padişah IV. Mustafa tahta geçtiğinin
ikinci günü Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş bir anlaşmayı imzalamıştır. Buna göre III. Selim'i deviren ihtilalciler hiçbir şekilde ceza almayacaklar ve yeni
padişaha bir daha isyan etmeyeceklerdi.
2 yıldır devam eden Rus
Savaşı da Bir anlaşmayla sona erdirilmiş, ardından Rusçuk da bulunan Vezir
Alemdar paşa ye sığınan Kabakçı Mustafa isyanı sırasında Nizamıcedit taraftarlarından
sağ kalanlar, Rusçuk Ayanı isimli oluşumu kurmuşlar ve İstanbul'daki yönetimi
devirmeye karar vermiştir.
Amaçları, başarılı
olmaları halinde III.
Selim'i başa geçirmektir. Bir
kısmı İstanbul'a gelerek asilerden bunalan IV. Mustafa ile
temas kurmuş, onu asilerden kurtaracaklarını, bunun için bir orduyla
İstanbul'a gelmeleri gerektiğine onu inandırmışlardır. Alemdar Mustafa Paşa
isyancı ordusuyla Edirne'ye gelir ve sadrazamı kandırmayı başarmıştır. Daha
padişah tarafından Davut Paşa Sarayı'nda karşılanmıştır. 28 Temmuz 1808 sabahı
Babıali’ye gelerek sadrazam Çelebi Mustafa Paşa mührü zorla alınmıştır.
Kuvvetleriyle Topkapı Sarayı önüne geldiğinde IV. Mustafa oyuna
geldiğini anlamış ve sarayda hapis vaziyetteki III. Selim ile kardeşi
Şehzade Mahmud'un öldürülmelerini emretmiştir. Ancak Şehzade Mahmut lalasının yardımıyla
kaçmış ve ardından tahta çıkarılmıştır. Ancak sabık Sultan III. Selim öldürülmüştür.
Şehzade Mahmud da öldürseydi bu Osmanlı hanedanının sonu olacaktı.
Sultan IV. Mustafa Saltanatı
14 ay sürmüş ve saltanatı en az süren 2. Osmanlı padişahıdır. Döneminde Yeniçerelere büyük tavizler verilmiştir. Sinirli, acımasız ve hırçın yapısıyla
bilinmektedir. Ayrıca IV. Mustafa ıslahatlara karşı duruşu ile bilinir. Sultan II. Mahmud padişah ilan edilince
sarayda hapis hayatına alınmış, 17 Kasım 1808 günü Yeniçeri desteği ile tekrar
tahta geçirilmeye çalışılmasından endişe duyan Sultan II. Mahmud Şeyhülislamdan
fetva alarak onu boğdurtmuştur.
Yorum Gönder