Padişah IV. Mustafa (1779-1808), I. Abdülhamid'in Ayşe Sultan'dan doğan oğludur. 28 yaşında tahta çıkan IV. Mustafa, 29. Osmanlı padişahı, 108. İslam Halifesi'dir.
Tahta çıktığında yeniliklere karşı mıydı yoksa yeniliklere karşı bir grubun etkisiyle mi tahta geçtiği bilinmemektedir. Ancak III. Selim’in padişahlığı sırasında aleyhtarlık ettiği bilinmektedir. Oysa ki Sultan III. Selim, kendisinden yaşça küçük olan kuzeni IV. Mustafa’nın şehzadelik döneminde onunla fazlaca ilgilenmiş, eğitimine özel önem göstermiştir. Kendisinden önceki şehzadelerin aksine sarayda özgür bir şehzadelik dönemi geçirmiştir.
Tahta çıktığında yeniliklere karşı mıydı yoksa yeniliklere karşı bir grubun etkisiyle mi tahta geçtiği bilinmemektedir. Ancak III. Selim’in padişahlığı sırasında aleyhtarlık ettiği bilinmektedir. Oysa ki Sultan III. Selim, kendisinden yaşça küçük olan kuzeni IV. Mustafa’nın şehzadelik döneminde onunla fazlaca ilgilenmiş, eğitimine özel önem göstermiştir. Kendisinden önceki şehzadelerin aksine sarayda özgür bir şehzadelik dönemi geçirmiştir.
IV. Mustafa, Kabakçı Halil İsyanı ile tahtan indirilen III. Selim’in yerine, 28 yaşında tahta çıkarılmıştır (29 Mayıs 1807). Kabakçı Halil gibi isyancıların önemli yerlere gelmesi ve Nizam-ı Cedid ordusunun dağıtılması gibi olaylar sonrasında, Osmanlı merkezi idaresinde çöküş yaşanmıştır.
Osmanlı padişahı IV. Mustafa tahta geçtiğinin ikinci günü, Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş bir anlaşmayı imzalamıştır. Buna göre, III. Selim'i deviren ihtilalciler hiçbir şekilde ceza almayacaklar ve yeni padişaha bir daha isyan etmeyeceklerdi.
İki yıldır devam eden Rus Savaşı da bir anlaşmayla sona erdirilmiş, ardından Rusçuk’ta bulunan Alemdar Mustafa Paşa'ya sığınan, Kabakçı Mustafa İsyanı sırasında Nizam-ı Cedid taraftarlarından sağ kalanlar, Rusçuk Ayanı isimli bir oluşumu kurmuşlar ve İstanbul'daki yönetimi devirmeye karar vermişlerdir.
Amaçları başarılı olmaları halinde, Osmanlı padişahı olarak III. Selim'i tekrar tahta çıkarmaktı. Bir kısmı İstanbul'a gelerek asilerden bunalan IV. Mustafa ile temas kurmuş, onu asilerden kurtaracaklarını söylemiş ve bir orduyla İstanbul'a gelmeleri gerektiğine onu inandırmışlardır.
Alemdar Mustafa Paşa, isyancı ordusuyla Edirne'ye gelmiş ve sadrazamı kandırmayı başarmıştır. Daha sonra padişah tarafından Davut Paşa Sarayı'nda karşılanmıştır. 28 Temmuz 1808 sabahı, Babıali'ye gelerek sadrazam Çelebi Mustafa Paşa'nın mührünü zorla almıştır. Kuvvetleriyle Topkapı Sarayı önüne geldiğinde, IV. Mustafa oyuna geldiğini anlamış ve sarayda hapis durumunda olan III. Selim ile kardeşi Şehzade Mahmud'un öldürülmesini emretmiştir. Ancak, Şehzade Mahmud lalasının yardımıyla kaçmış ve ardından tahta çıkarılmıştır. Ne yazık ki sabık Sultan III. Selim öldürülmüştür. Eğer Şehzade Mahmud da öldürülseydi, bu Osmanlı hanedanının sonu olabilirdi.
Sultan IV. Mustafa’nın saltanatı 14 ay sürmüş ve saltanatı en kısa süren ikinci Osmanlı padişahı olmuştur. Döneminde, Yeniçerilere büyük tavizler verilmiştir. Sinirli, acımasız ve hırçın bir yapıya sahip olduğu bilinmektedir. Ayrıca IV. Mustafa, ıslahatlara karşı duruşuyla bilinir. Sultan II. Mahmud padişah ilan edilince, sarayda hapis hayatına alınmış; 17 Kasım 1808 günü Yeniçeri desteğiyle tekrar tahta geçirilmek istenmesinden endişe duyan Sultan II. Mahmud, Şeyhülislam'dan fetva alarak onu boğdurtmuştur.
Yorum Gönder