İrangate Skandalı: ABD'nin Gizli Silah Satışı ve Ortadoğu'daki Etkileri

İrangate Ne Demek

İrangate olayı, ABD yönetiminin İran'a, İsrail aracılığıyla gizlice silah satması ve sattığı silahların parasıyla Nikaragua'daki contra eylemcilerine, yani komünist rejime karşı faaliyet gösteren gerillalara destek sağlamasının ortaya çıkmasıdır. 1986'da ortaya çıkan skandal, Ortadoğu'yu karıştırmıştır.

İrangate Sorunu

Dönemin başkanı Reagan, İrangate olayından sonra İran'daki ılımlı yöneticilerle arayı yapmak ve ilişkileri geliştirmek için el altından silah satıldığını bildiğini, fakat Nikaragua'daki contra eylemcilerinden haberi olmadığını itiraf etmiştir.

İrangate skandalını ortaya çıkaran ise, 1986 Kasım ayında Ash-Shiraa isimli Lübnan'da bir dergide çıkan bir haber olmuştur. Haberde ABD'nin, 1985 Ağustosundan itibaren İran'a gizli silah ve askeri malzeme satması konu edilmiştir. Satışa İsrail aracılık ediyordu. Bu olayın büyümesi üzerine soruşturma yapılmış ve skandal ortaya çıkarılmıştır.

Bu olayın bu kadar büyümesinin sebebine gelirsek; İran'da yaşanan İslam devrimi'nde rehin alınan Amerikalı büyükelçilik görevlileri nedeniyle İran ve Amerika, savaşın eşiğine gelmiş ve rehine krizi çözülmesinin ardından İran ile ilişkiler bugün bile devam eden şekilde ambargo uygulanmakta ve sıkılaştırılmıştır. Fakat İrangate skandalı ile ortaya çıkan kirli ilişkide İran'a el altından silah satıldığı ortaya konmuştur.

İran İslam devrimini gerçekleştiren Humeyni ve adamları, ülkede yeterli cephane ve askeri mühimmat yok olduğunu gördükleri için araya giren İsrail ile Amerika'dan gizlice yüklü miktarda silah satın almışlardır ve bu sayede İran Ordusu'nu güçlendirmişlerdir. Çelişki burada başlamaktadır. Amerika'nın düşman ilan ettiği devlete el altından silah satması hem Amerika'yı hem de dünyayı karıştırmıştır.

Peki, neden İsrail ve Amerika İran'a silah sattı? Sadece para için mi? Ortaya çıkan iddialar konuyu desteklemektedir. İsrailli yetkililer, Hizbullah'a en çok desteğin İran tarafından verildiğini bildiği halde, neden İran'ın silah satışında aracı olduklarını, İran'daki rejimi desteklenmeyen muhalif askerlerle ilişki kurmak için olduğunu açıklamıştır.

İran kontra ya da İran kontra adıyla da bilinen İrangate olayı, 70'li yıllarda gündemi sarsan Amerika'da başkan Nixon'ın istifa etmesine neden olan Watergate skandalına benzediğinden dolayı İrangate skandalı olarak isimlendirilmiştir.

Skandalın ortaya çıkmasının ardından Reagan yönetiminden kişiler, çoğu belgeyi imha etmiştir. Skandal, bugün bile pek çok bilinmeyen ile doludur.

Yapılan soruşturmada başkan Reagan suçlu olmadığı açıklanırken, İrangate skandalı sonucunda Amerika Birleşik Devletleri ulusal güvenlik konseyi üyelerinden Yarbay Oliver North, suçlu bulunup yargılanmıştır.

Ortadoğu'yu karıştıran skandalın ardından İrangate olayı, Amerika'nın çıkarlarını korumak için İran'a bile silah satabileceğini göstermiş ve kurulan komisyon, bu olaydan sorumlu gördüğü CIA başkanı, onun yakın danışmanını ve bazı ulusal savunma konseyinden üyeleri görevden uzaklaştırmıştır.