Rusların Büyük Petro, Osmanlıların Deli Petro dediği Çar
birinci Petro 1672’de doğmuş, 1682 de tahta geçmiş ve 1725’e dek çarlık Rusya’sını
yönetmiştir. Rus devletinin ve toplumun her hücresine nüfus ederek reformlarıyla
devleti dönüştürmüştür. Petro çağdaş Avrupa teori ve uygulamalarıyla
örnek aldığı Avrupa'yı Rusya'ya uyarlanmış, Rusya’yı modern hale getirmiştir.
Çar Petro Kimdir
Çocuk yaşta kardeşi ile
beraber iktidara gelmiş, fakat kardeşi zihinsel engelli olduğu için ablası ve
annesi Petro’nun gelişine kadar ülkeyi
yönetmiştir. İktidara geldiğinde Rusya her tarafı dökülen bir imparatorluktu.
Rönesans ve Reform hareketleri ile dönüşen Avrupa ilerlemiş, fakat Rusya
batılılaşmayı reddetmiş ve modern rüzgara karşı kendini kapatmıştır. Petro küçük
yaşta Avrupa'ya giderek ülkelerdeki maden sistemleri ve teknolojisini
özümsemiş, aynısını kendi ülkesine getirmek için uğraşmıştır. Teknoloji konusuna
çok fazla takık bir insandı. Rus diplomat kılığında Avrupa’yı turlayan Petro,
Avrupa'da gördükleri ile ağzı açık kalmıştı. Kendileri onlarca yıldır yatarken elin
oğlu alıp başını gitmiş demiştir. Petro döndükten sonra bu süreçte kendine bir
ordu kurmuş ve bu orduyu modernize etmiştir. Avrupa turundan döndükten sonra
eski orduyu kendi ordusunun kullanarak lav ettirmiştir. Aynı bizdeki Yeniçeri ocağının kaldırılması gibi eskiye dair ne varsa silip atmıştır.
Daha sonra tepeden
tırnağa her şeyi modernleştirmeye soyunan Petro Rusya'yı baştan aşağı değiştirmiştir.
Petro çoğu tarihçiye göre Rusya’yı dünyada söz sahibi olan ülkeler noktasına
yükseltmiş ve bu sebepten Büyük Petro
olarak anılmaktadır.
Her ne kadar hazır
olduğunu düşünse de Petro ezeli düşmanları İsveç'e karşı ağır bir yenilgi
almış, ardından Azak Türklerine yaptığından ve İsveç Kralı Demirbaş Şarl’ın
Ruslara yenildikten sonra Osmanlı İmparatorluğundan yardım istemesinden dolayı Osmanlı
kendisine saldırınca, Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki
Osmanlı ordusuna da yenilmiştir. Tarihimize geçen meşhur Baltacı Katerina hikayesi bu savaşa dayanmaktadır. Deli Petro karısı yani Katerina.
Bu yenilginin ardından
düzenli bir ordu kurulmasının farkına varmıştı Çar 1. Petro. Tarihte ilk kez
çiftçilerin orduya yazılmasına izin vermiş, dışardan daha çok eğitmen getirerek
sanayi üretiminde gaza basmıştır. Bu kez İsveç'i tekrar yenen Petro, Baltık
denizinde efendisi olmuştur.
Çar Petro nun Rusya da Batılılaşma için Yaptıkları
Petro'nun güçlü bir
orduya dönük hayalleri ve İmparatorluğu’nu büyütme arzusu güçlü bir ekonomi ile
olacağını biliyordu. Ekonomi ise nitelikli yönetici sınıfı ve bu da daha iyi
bir eğitim sistemini gerektiriyordu. Doğal olarak askeri reform programı, top yekün
bir kalkınma ve yenilemez seferberliğine dönüştü. Ancak bu değişiklik ve
reformlar öylesine geniş ölçekli oldu ki daha birçoğunun etkileri ölümünden
sonra bile hissedilecekti. Petro, kurtuluşun çaresini batıda
bulmuştu. Modern Avrupa'yı izledi ve oradaki sistemin aynısını ülkesine
taşıdı. Bu bakımdan büyük bir hayalperest ve vazgeçmeyecek kadar hırslı bir
kişiydi. Kaynak yaratmak için ülkenin dışa bağımlılığını ve ticaret açığını
azaltmak için yerli üretim sanayinin gelişmesi için yeni vergiler icat etti. Köydeki
batılı gibi yaşamayan sakallarını kesmeyen onlar gibi giyinmeyenlerden vergi
bağlayacak kadar aşırı uygulamaları oldu. Çok sayıda fabrika ve maden açtı. Köylü
toplumu olan Rusya'yı sanayi devrimi ile devasa bir fabrikaya dönüştürdü.
Rusya, Avrupa'nın önde
gelen ülkelerinden biri yapmaya yemin eden Petro,
oraya pek çok öğrenci göndererek batılı sistemi öğrenmeleri için ülkesinde yeni
bir eğitim sistemi oluşturdu. Aşırı uygulamaları ile hem içerde hem dışarda bu
adam ne yapmaya çalışıyor sorusu dillendirilmiştir. Lakabının deli olması
buradan kaynaklanıyor.
Azak kalesini alamasa da
Karadeniz’i hakimiyeti altına almak, Boğazlara kadar gidebilmek fikrinden hiç
vazgeçmemiş ve bu politika kendisinden sonraki Rus Çarları içinde sürmüştür.
Gemicilik ile oldukça ilgili olmuştur. Ününe ve Çar olmasına bakmadan gemilerde
en alt rütbede, isteyerek çalıştığı bilinmektedir.
Onun ölümüyle bir parça
bocalayan Rusya, 37 yıl sonra Katerina liderliğinde yeniden altın bir çağa
doğru yelken açmıştır. Akıllara ziyan vergi uygulamaları hala konuşulmakta olup Büyük Petro, Rus alfabesinin modernize
etmiş, ilk Rus gazetesi onun döneminde yayınlanmıştır. Hatta Hollanda'da iken
diş çekmeyi bile öğrenmiş biridir. Rus ihtişamını sembolü olarak St. Petersburg
şehrini, kendi hayallerine göre inşa etmiştir. İçkiye ve eşek şakalarını çok
düşkün biridir. Ayrıca Rusya devlet başkanı Vladimir Putin de sıkı bir
Petro hayranıdır.
Yorum Gönder