Günümüzde isteyerek ve bilerek bir kişiye ya da devlete ait bir malı zarar verme eylemine verilen isim olan vandalizme kaynak olan kavim Vandallar tarihte nasıl meydana gelmiştir? İşte bu yazımızda tarihte Vandallar olarak bilinen yağmacı kavimin ilginç sürecini sizlerle paylaşıyoruz.
Aslında her şey Türklerle başladı. Milattan sonra 216 yılında Orta Asya'da Kuzey Hun Devleti yıkıldı. Hunlar yani Türkler 374 yılında Orta Asya'dan kopup Avrupa'nın doğusuna doğru ilerlemeye başladı. Balamir komutasında Hun Türkleri Vizigot devletlerini yıkarak Cermen kavimlerinin Batıya doğru gitmesine sebep oldu.
Vandallar Nasıl Kuruldu
Ardından Vandallar Hunların korkusundan Kuzey İskandinavya'ya ilerlemiş ve yerleşmişlerdi. Daha sonra 406 yılında güneye Fransa'ya doğru ilerleyerek Frankları yenen Vandallar Galya'ya yerleşti. Galya'dan sonra daha da güneye İspanya'ya 429 yılında ulaştıkları tahmin edilen Vandallar, buradan Kuzey Afrika'ya doğru geçtiler. Batı Avrupa'da dağlarda ve şehirde başıbozuk kişileri de toplayarak adeta barbar bir orduya dönüşmüştü. Vandallar diğer adıyla Alanlar Krallığı 435 yılında Kral Gaiserik (Genserik) tarafından birleştirildi ve kuruldu.
Kuzey Afrika o dönem Roma İmparatorluğu'nun elindeydi. Vandallar Tunus, Cezayir ve Fas'ı ele geçirerek doğuya doğru ilerlediler. Roma İmparatorluğu artık Vandalları durduramıyordu. 435'te Roma, Vandal kavmine geniş araziler vererek buralara yerleşmesini sağladı. Ancak Vandallar yağma istiyordu. 439 yılında doğuya tekrar ilerlemeye başladılar ve Kuzey Afrika'nın en önemli şehri olan Kartaca, Vandallar tarafından fethedildi.
Roma'nın tahıl ve ticaret yoluyla Roma İmparatorluğu'nu besleyen en önemli gelir kaynaklarından biri olan en önemli şehirlerinden Kartaca toprakları yağmacı Vandalların eline geçmişti. Vandallar ilerleyişlerine durmadı ve Sicilya, Korsika, Sardinya gibi Roma'nın önemli adalarını Akdeniz'de ele geçirdi.
Vandallar Roma'yı Yağmalıyor
442 yılında Romalılar baktı Vandallardan kurtulamıyor, onlarla tahıl ticaretinin devam etmesi yönünde bir Barış Anlaşması imzaladılar. Ancak bu Barış Antlaşması Akdeniz'de Vandalların baskınlarını durdurmadı. Genserik Batı ve Doğu Roma'nın Akdeniz kıyılarını sürekli yağmalıyordu.
453 yılında Hun İmparatoru Atilla ölünce, Roma tüm yönünü kendisini oldukça rahatsız eden Vandallara çevirdi. Roma İmparatorluğu önce diplomasi yoluyla ilerlemek istedi ve İmparator 3. Valentinianus kendi kızını, Vandal Kralı Genserik'in oğlu ile evlendirdi. Ancak Roma'da iç çekişme ve entrika hat safhadaydı. Genserik sürekli Roma'yı fethetmenin fırsatını kolluyordu ve aradığı fırsatı buldu. Roma'da Petronius Maximus imparatorluğu ele geçirmek için Kral 3. Valentinianus'u öldürdü ve bunun üzerine 455 yılında İmparatoriçe Licina, damadı Genserik'in oğluna bir mektup gönderdi. Kendisini kurtarmak için yalvardı. Durumu fırsat bilen Vandallar İmparatoriçe Licinus ve kızlarını Roma'ya gelerek aldılar. Tabi bununla birlikte Roma'ya gelen Vandallar boş durur mu? Tarihte sonra bile unutulmayacak büyük bir yağmaya giriştiler. Roma'da değerli çoğu şeyi yağmalayarak Kartaca'ya geri döndüler.
Bazı tarihi kaynaklarda ise Vandalların abartıldığı, o dönem Roma'yı aslında yakıp yıkmadıkları, Papa 1. Leon ile görüşüp Roma'yı harap etmemeleri, sadece değerli eşyaları alıp gitmeleri konusunda anlaştıkları ve Vandalların aslında Roma binalarına zarar vermeyip değerli eşyaları aldıktan sonra Kartaca'ya geri döndüğü yer almaktadır. Vandalların bu kadar ismini korkunç gösteren, aşağıda değinileceği gibi Fransız Devrimi olacaktır.
Artık Vandalların yok edilmesi Roma İmparatorluğu için öncelikti ve Roma İmparatorluğu abluka altına alınmıştı. Roma, Vandalları yenmek ve Kuzey Afrika'yı Vandallardan temizlemek için deniz üzerinden gemiler yoluyla 2 adet askeri sefer düzenlese de bunlar başarısız oldu (458 ve 460).
Daha sonra tarihte pek çok kaynakta 468 yılında (100.000 kişinin katıldığı söylenir) Roma ordusu Vandallar üzerine sefer düzenledi. Ancak bu da genel hatlarıyla başarısız olmuştur. 470 yılına gelindiğinde Romalılar artık pes etmiş, Vandallara karşı savaş içeren politikaları terk etmişlerdi. 476 yılında Vandal kralı Genserik, Konstantinopolis'le ebedi bir barış yaptı ve 477 yılından itibaren Vandallar kendi paralarını basmaya başladılar.
Vandalların kurucusu ve en önemli kralı Genserik 25 Ocak 477'de 88 yaşında hayata gözlerini yumdu. Onun koyduğu taht kanununa göre kraliyet ailesinde en yaşlı üye tahta çıkıyordu ve kendisinden sonra tahta oğlu Hunerik geçti.
Hunerik, Bizans yani Doğu Roma ile ilk etapta iyi ilişkiler kursa da daha sonra İznik Hristiyanlarına 482 yılından sonra zulmetmeye başlamıştır.
Vandallar Tarihten Nasıl Silindi
Hunerik ve ardından gelen Vandal Kralları ile Bizans arasında ilişkiler, çekişmeler devam etti. Sonunda 523 yılında Hilerik tahta çıktı. Hıristiyanlara karşı oldukça hoşgörülü, hatta en hoşgörülü Vandal kralıydı. Ancak savaşlara pek ilgi duymuyordu. Savaş konularını kraliyet ailesinin üyelerinden Hoamer'e bıraktı. Ancak Hoamer Berberiler karşısında mağlup oldu ve kuzen Gelimer tahta çıktı. Hilerik ve Hoamer'in kendileri ile birlikte tüm yakınlarını Gelimer hapse attırdı. 533 yılında Hilderik tahtan indirildi ve öldürüldü. Bizans İmparatoru Justinianus ise Hilderik'i Vandal tahtına geri oturtmak istiyordu. Bu yüzden Vandallar üzerine Belisarius komutasında bir ordu yolladı. Bu ordu 15 Aralık 533 günü Kartaca çevresinde Tricamarum Savaşı'nda Gelimer ile karşı karşıya geldi ve Belisarius'un ordusu daha az sayıda olmasına rağmen Gelimer'i mağlup etti ve Vandal Krallığı tarih sahnesinden silindi.
Günümüzde Hangi Devletin Ataları Vandallardır
Vandallar yaklaşık yüz yıl hüküm sürmüşlerdir. Genel olarak İspanya, Fransa ve Kuzey Afrika'daki kavimlerle karıştıklarından sanatları, dilleri ve milliyetleri hakkında günümüze pek bir bilgi kalmamıştır. İlk olarak ağırlığı Cermen kavimlerinden oluşan karışık kavimleri bir çatı altında toplayıp yağma politikası gütmüşlerdir. Devlet olarak Vandallar herhangi bir yerleşik ve devlet düzeni kurma eğiliminde olmamıştır. Bizans İmparatorluğu'nun yıktığı son Vandal halkı ise Berberilerin arasına karışıp tarihten silinmiştir.
 |
| Yağmacılık Yapan Vandallar Elde Ettikleri Topraklarda Özellikle Kadınları Köle Olarak Satmışlardır |
Bir örneği daha sonra Moğollarda da görülebilecek şekilde Vandallar önlerine gelen ne varsa yakıp yıkmış, tarlalara ve bölgedeki hayata oldukça zarar vermişlerdir. Yağmaladıkları topraklarda kadınlara tecavüz ederken, kızları da kaçırıp seks kölesi yapmışlardır. Hakim oldukları dönem o bölgelerde vahşice yağma hareketleri sebebiyle çevre halklara oldukça korku salmışlardır.
Vandalizm Ne Demek, Nasıl Ortaya Çıkmıştır
Vandalizm terim olarak bir kişinin ya da topluluğun isteyerek kendi iradesiyle herhangi bir kişiye ya da devlete ait bir mala ya da ürüne zarar vermesidir. Yapılan araştırmalarda erkeklerin vandalizm eğilimine daha çok sahip olduğu ortaya çıkmış, ayrıca bireysel olarak bu eylemi gerçekleştiren kişiye Vandal denmektedir.
Aslında tarihte vandalizm terimi ilk kez Fransız Devrimi'nde ortaya çıkmıştır. Henry Gregoire isimli bir din adamı, Fransız Cumhuriyet ordusunun o dönemki davranışlarını vandalizm olarak nitelendirmiş ve Gregoire Cumhuriyet ordusunu Roma'yı 455 yılında yağma ile oldukça berbat eden Vandallara benzetmiştir.
Yorum Gönder